Interview Arjan de Jong (RvA)

Vraag Arjan de Jong naar zijn achtergrond, en zijn ogen beginnen te glinsteren. ‘Heb je even?’ Maar al te graag neemt hij je mee in de wereld van de medische microbiologie. Met evenveel enthousiasme vertelt hij over zijn werk als teamleider bij de RvA. ‘Patiënten vertrouwen erop dat een laboratorium zijn werk goed doet. Dat er een norm is die daar handvatten voor geeft, en dat de RvA daarop toetst, daar staan ze verder niet bij stil. Maar het begint allemaal bij die laboratoriumuitslag: die is heel bepalend voor de diagnose en de behandeling.’

Als beoordelingsteam nemen jullie een kijkje achter de schermen van medische labs. Hoe ziet zo’n dag eruit?
‘Normaal gesproken begint het zodra je de drempel overstapt. Vaak krijg je dan al een indruk van de sfeer: hoe word je ontvangen, hoe ziet de ruimte eruit, hoe lopen mensen rond…? Dat zijn dingen die we nu missen, omdat we vanwege covid-19 remote beoordelingen uitvoeren. Dat was best even schakelen. Vanachter je laptop is het een stuk lastiger om verbinding met klanten te maken. Vooral ook omdat de informele momenten wegvallen, zoals dat tussentijdse praatje bij de koffieautomaat of tijdens die korte wandeling door de gang. En je loopt tegen andere dingen aan: begin je met een voorstelrondje via Microsoft Teams, blijken er ineens veertig mensen in zo’n zaal te zitten!’ (Lacht) ‘Helaas starten we nu vrijwel meteen met het formele stuk.’

En waar kijken jullie naar tijdens zo’n beoordeling?
‘We beoordelen of labs hun werk naar behoren doen. Dat betekent niet dat we langskomen om zoveel mogelijk nonconformities (afwijkingen van de norm) te “scoren”. We kijken of iets aan de norm voldoet. Blijkt dat niet het geval, dan schrijven we een nonconformity. Terwijl de vakdeskundigen zich vooral over de praktische uitvoering en bijbehorende normen buigen, kijk ik als teamleider naar het kwaliteitsbeleid; het systeem eromheen. Gedurende de dag komen we drie keer bij elkaar om onze bevindingen te delen. Zo kunnen we iets wat ’s ochtends geconstateerd is ’s middags nog een keer toetsen, om een beter beeld te krijgen.’

Hoe kijk je als teamleider naar zo’n norm, in dit geval de iso 15189? Is het een vaststaand iets?
‘Hm, interessant…’ Op het puntje van zijn stoel: ‘Kijk, een norm zegt wat je moet regelen, niet hoe je dat moet doen. Als een lab iets niet doet terwijl de norm dat wel vereist, dan hoef je daar verder niet over te discussiëren: het is er gewoon niet. In die zin is de norm dus een instrument waarop je kunt varen. Maar veel vaker is het een kwestie van interpreteren. Daar kun je andere ideeën over hebben. Dat geldt voor de iso 15189, maar ook voor de veld-normen die vakverenigingen zelf opstellen, en waarin staat vastgelegd hoe zij naar een bepaald onderdeel uit die iso 15189 kijken. We willen niet naar de letter, maar naar de geest oordelen. Want zo’n norm is niet bedoeld als “afrekensetje”; hij is bedoeld om veilige en betrouwbare patiëntenzorg te leveren. Dat is ook een van de redenen waarom ik dit werk ben gaan doen: om daaraan bij te dragen.’

Het doel van beoordelingen is bij te dragen aan een leerproces. Wat zou je als teamleider kunnen doen om klanten hierin nog meer te ondersteunen?
‘We merken dat vooral nieuwe klanten en medewerkers het heel spannend vinden om voor het eerst zo’n beoordeling te krijgen. Het kan helpen om ze vooraf een beter beeld te geven van wat ze op zo’n dag kunnen verwachten, in de vorm van onboarding trainingen. Daarnaast kunnen we meedenken over nieuwe of lastige normelementen: hoe interpreteren wij die, als RvA? We kunnen natuurlijk niet vertellen hoe labs hier invulling aan moeten geven, maar we kunnen wel aangeven hoe wij iets lezen: wat moeten ze in onze ogen allemaal geregeld hebben?’

En als het om de setting gaat, tijdens zo’n beoordelingsdag?
‘Het staat of valt met een goede match tussen de klant en het beoordelingsteam. Als die match er niet is, bijvoorbeeld omdat er commerciële belangen spelen die niet te verenigen zijn of omdat mensen een geschiedenis met elkaar hebben, weet je dat meestal op voorhand. Teamleden kunnen dan gewraakt worden. Maar het is ook iets waar je tijdens de beoordeling scherp op moet blijven en waar je met je team duidelijke afspraken over moet maken. Afwijkingen direct aan de klant melden in plaats van hem er aan het eind van de dag mee te overvallen, de tijd nemen om hierover in gesprek te gaan en inzichtelijk te maken waarom iets niet aan de norm voldoet: heel evident, maar zo belangrijk om tot oplossingen te komen.’

Wanneer trek je aan het eind van de dag tevreden de deur achter je dicht?
‘Als er een prettige sfeer heeft geheerst. Als de beoordeling inhoudelijk goed is verlopen en we als team de juiste wegingen hebben gemaakt. Als we een goed slotgesprek met de klant hebben gevoerd en elkaar daarin hebben begrepen. En als we ook nog wat waardevolle inzichten hebben kunnen meegeven.’

Studie
hlo-opleiding (hoger laboratoriumonderwijs) aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, met Biochemie als specialisatie

Werk

• Promoveerde in 2003 op de werking van een klein viruseiwit in het Radboudumc en deed aansluitend een postdoc celbiologie in het umc Utrecht

• Keerde terug naar het Radboudumc, waar hij in 2011 de opleiding tot medisch moleculair microbioloog afrondde en naast zijn werk in de moleculaire diagnostiek staflid kwaliteitszorg werd

• Startte in 2020 als teamleider medische laboratoria bij de RvA

Trivia
Is trainer/coach van het meidenvoetbalteam van een van zijn dochters (‘Ik heb zelf nooit gevoetbald, dus doe ook maar m’n best’), liep twee keer de Nijmeegse vierdaagse en leest in zijn vrije tijd graag historische romans